Rioja
Met ruim 65.000 hectare wijngaarden is de Rioja een groot gebied. Bijna te groot om te kunnen generaliseren. Het gebied is onderverdeeld in 3 zones: Rioja Alta, Rioja Alavesa en Rioja Oriental (voorheen Rioja Baja).
In Rioja Alavesa overheerst het Atlantische klimaat. De bodem bestaat voornamelijk uit klei en kalksteen en wijngaarden zijn aangeplant in kleine plots met terrassen. Het klimaat in Rioja Alta wordt beïnvloed door de Altantische oceaan maar minder dan in Alavesa. Er valt meer regen en er zijn minder zonuren, wat vervolgens leidt tot een hogere zuurgraad. De bodem is hier gevarieerd en bestaat uit (ijzerhoudende) klei, kalksteen en alluviale bodem (door een rivier afgezette, rijke bodem).
Rioja Oriental heeft een duidelijk Mediterraan klimaat, met minder regenval en hogere alcoholpercentages. De bodem heeft een hoger alluviaal gehalte en meer ijzerhoudende klei. Over het algemeen geeft dit wijnen met minder body. Dit zegt daarentegen niets over de kwaliteit van de wijnen. Door de verschillen in bodem, microklimaten, druivenrassen en technieken komen verschillende wijnen tot stand. Allemaal met hun eigen persoonlijkheid, maar binnen een herkenbaar frame van de Rioja D.O.C.
Rioja
Meestal ben ik voorzichtig met aannames maar hier durf ik er best een te maken. Namelijk: je hebt vast wel eens gehoord van de regio Rioja, of op z’n minst een glas Rioja gedronken.
Nou, heb ik gelijk? Ik hoop het. Misschien ben je zelfs al groot fan! Heb je nog geen kennis gemaakt met dit prachtige gebied dan wordt het hoog tijd.
Rioja is de oudste D.O. van Spanje (1925) en de eerste die de kwaliteitsstatus kreeg in 1991. Maar de ontwikkelingen in de afgelopen eeuw zijn nog maar een fractie van de wijnbouw geschiedenis in Rioja. Archeologen hebben namelijk sporen gevonden die wijzen op het bestaan van wijnbouw in de Romeinse tijd. De wijnbouw in Rioja doorstond de bezetting van de Moren en bloeide op in de 15eeeuw door het Christendom. Monniken voorzagen pelgrims die op weg waren naar Santiago de Compostela van wijn.
Geschiedenis
Rioja is een geïsoleerde regio. Pas in de 18e eeuw, toen Bilbao een belangrijk handelscentrum werd, kwamen de wijnen voor het eerst buiten de regionale grenzen. De belangstelling voor Rioja werd iets groter en het gebied profiteerde onverwachts van de komst van meeldauw en phylloxera. Beide plagen verschenen respectievelijk in 1840 en 1860 in Frankrijk, ruim voordat het in Rioja verscheen. Hierdoor weken wijnmakers in Bordeaux massaal uit naar Rioja en zij namen hun kennis en tradities mee.
Zo introduceerden zij de eikenhouten barriques van 225L, wat de stijl van Rioja tot op de dag van vandaag kenmerkt. Dankzij de geïsoleerde ligging bereikte phylloxera het gebied pas in 1901. In Bordeaux waren tegen die tijd bijna alle oorspronkelijke onderstammen al vervangen voor resistente varianten. De Fransen gingen terug naar huis en de groei van Rioja stagneerde.
Met de 1e en 2e Wereldoorlog zakte de groei van Rioja verder in. Pas rond 1970 kwam dit weer in de lift, met name door een groei in internationale handel en betere verbindingswegen.
Factsheet
- Ligging: Noordwest-Spanje, binnen de regio Castilla y León.
- Klimaat: Continentaal met Atlantische invloeden.
- Hoogte: 450-800 meter
- Bodem: In basis leem en zand, hoger gelegen wijngaarden bevatten meer mineralen, kwartsiet en leisteen.
- Jaarlijkse regenval: 721 mm
- Gemiddelde temperatuur: 12,3
- Gemiddeld aantal zonuren: 2100-2200h.
- Aantal hectaren: 2.349 hectare
- Top-producenten: Paixar, Pittacum, Dominio de Tares, Estefanía, Luna Beberide, Mengoba, Raúl Pérez, Peique, Gancedo, Losada, Casar de Burbia, and Castro Ventosa.
- Beste vintages: 2005, 2007, 2012, 2014, 2015, 2016, 2018, 2019
Subregio’s
Met ruim 65.000 hectare wijngaarden is de Rioja een groot gebied. Bijna te groot om te kunnen generaliseren. Het gebied is onderverdeeld in 3 zones: Rioja Alta, Rioja Alavesa en Rioja Oriental (voorheen Rioja Baja).
In Rioja Alavesa overheerst het Atlantische klimaat. De bodem bestaat voornamelijk uit klei en kalksteen en wijngaarden zijn aangeplant in kleine plots met terrassen. Het klimaat in Rioja Alta wordt beïnvloed door de Altantische oceaan maar minder dan in Alavesa. Er valt meer regen en er zijn minder zonuren, wat vervolgens leidt tot een hogere zuurgraad. De bodem is hier gevarieerd en bestaat uit (ijzerhoudende) klei, kalksteen en alluviale bodem (door een rivier afgezette, rijke bodem).
Rioja Oriental heeft een duidelijk Mediterraan klimaat, met minder regenval en hogere alcoholpercentages. De bodem heeft een hoger alluviaal gehalte en meer ijzerhoudende klei. Over het algemeen geeft dit wijnen met minder body. Dit zegt daarentegen niets over de kwaliteit van de wijnen. Door de verschillen in bodem, microklimaten, druivenrassen en technieken komen verschillende wijnen tot stand. Allemaal met hun eigen persoonlijkheid, maar binnen een herkenbaar frame van de Rioja D.O.C.
Consejo Regulador
De Consejo Regulador hanteert strenge regels aan de classificatie van de Rioja wijnen. De wijnen worden niet alleen technisch geanalyseerd, ze worden ook door een panel geproefd voordat ze op de markt verschijnen. De wijnen moeten voldoen aan bepaalde typische kenmerken.
Laten we bij het begin beginnen. De druivenstokken komen pas in aanmerking voor de productie van wijn vanaf de vierde groeicyclus. Daarnaast is irrigatie van de wijngaarden toegestaan tot 15 augustus. Daarna is er schriftelijke goedkeuring nodig van de Control Board als een wijnmaker hier gebruik van wil maken.
Dezelfde Control Board geeft zogenaamde persoonlijke Grape Growers Cards uit waarop de hoeveelheid geoogste druiven wordt bijgehouden. Deze kaart wordt gebruikt bij alle leveringen of verkopen van druiven. De Board bepaalt elk jaar de ratio druiven-tot-wijn. Dit is maximaal 74 liter per 100 kilogram en kan worden bijgesteld naar beneden tot 66 liter per 100 kilogram.
Tot slot geldt voor elke wijn dat de rijping moet plaatsvinden op het domein, in (verschillende) eikenhouten vaten van ongeveer 225 L.
Classificatie
Dit zijn de aanvullende voorschriften voor het verkrijgen van de termen Crianza, Reserva en Gran Reserva:
Crianza
- Rood: minimaal 24 maanden in totaal, waarvan minstens 12 maanden in vaten.
- Wit en rosé: minimaal 18 maanden in totaal, waarvan minstens 6 maanden in vaten.
Reserva
- Rood: minimaal 36 maanden in totaal, waarvan minstens 12 maanden in vaten en minstens 12 maanden in de fles.
- Wit en rosé: minimaal 24 maanden in totaal, waarvan minstens 6 maanden in vaten.
- Mousserend: minimaal 24 maanden vanaf het moment van tirage tot dégorgement.
Gran Reserva
- Rood: minimaal 60 maanden in totaal, waarvan minstens 24 maanden in vaten en minstens 24 maanden in de fles.
- Wit en rosé: minimaal 48 maanden in totaal, waarvan minstens 6 maanden in vaten.
Gran Añada
- Mousserend: minimaal 36 maanden vanaf het moment van tirage tot dégorgement. De jaargang moet ook op het etiket vermeldt worden.
Toegestane druivenrassen
De belangrijkste druivenrassen voor rode wijn zijn Tempranillo, Garnacha, Mazuelo (Cariñena) en Graciano. Voor witte wijnen is dat Viura (Macabeo) en kleine hoeveelheden Malvasia. In onderstaande lijstjes staan alle toegestane druivenrassen. Druiven van andere rassen kunnen ook voorkomen. Deze zijn dan aangeplant vóór 1 januari 1956.
Rood:
- Tempranillo
- Garnacha Tinta
- Graciano
- Mazuelo
- Maturana Tinta
Wit:
- Viura
- Sauvignon Blanc
- Malvasia
- Verdejo
- Garnacha Blanca
- Maturana Blanca
- Chardonnay
- Tempranillo Blanco
- Turruntés